Szanse i zagrożenia związane z zajęciami komputerowymi w klasach 1-3 szkoły podstawowej.

Emil Błaszkowski – WOM Gorzów Wielkoposlki

Zajęcia komputerowe w edukacji wczesnoszkolnej to nowa jakość w polskiej szkole. Dzisiaj, w XXI wieku szkolna pracownia komputerowa bez oprogramowania edukacyjnego to nic innego jak zwykła sala lekcyjna z ładnymi urządzeniami, które będą wyglądały jeszcze okazalej, kiedy postawimy na nich kwiaty.

Zapisy nowej podstawy programowej jasno i wyraźnie wskazują, do czego te zajęcia mają zmierzać - do wykorzystania TIK jako narzędzia wspomagającego nauczanie na I etapie edukacyjnym. Należy za wszelką cenę unikać sytuacji, kiedy zajęcia te staną się kolejnym przedmiotem dla ucznia. W tym miejscu zaznaczmy, że mamy do czynienia z nauczaniem zintegrowanym i takie na tym etapie powinno pozostać do samego końca. Prowadzenie, w myśl, rozporządzenia powierza się jednemu nauczycielowi, najlepiej temu, który prowadzi zajęcia z uczniami przez cały czas, ale istnieje możliwość powierzenia prowadzenia zajęć innemu nauczycielowi. Wszystko leży w kompetencjach dyrektora szkoły.

Należy pamiętać, że dzisiaj komputer jest dobrem powszechnym, znajduje się w domu prawie każdego ucznia. Dlatego tak istotnym jest pokazanie uczniowi prawidłowego korzystania z komputera, bezpiecznego posługiwania się narzędziami informatycznymi w myśl zasady „czym skorupka za młodu nasiąknie…”

Problem pojawia się w momencie, kiedy zastanowimy się, czy nauczyciele nauczania wczesnoszkolnego mają odpowiednie przygotowanie i umiejętność do prowadzenia takich zajęć?

Z moich doświadczeń wynika, że jest z tym różnie. Przyczyny są różnorodne: szkoła nie dysponuje odpowiednim sprzętem i warunkami lokalowymi, strach samych nauczycieli przed nowymi metodami i wyzwaniami, brak dostępu do pracowni komputerowej, niedostateczna znajomość obsługi komputera przez nauczycieli, brak odpowiedniego oprogramowania (bardzo często jest to oprogramowanie darmowe, ale nauczyciele nie potrafią odszukać i zainstalować takiego oprogramowania).

Pierwszą rzeczą, jaką należy dzisiaj zrobić, to pokazanie nauczycielom możliwości wykorzystania TIK w pracy z dzieckiem na I etapie edukacyjnym. Nauczyciel musi zostać wyposażony w odpowiednią wiedzę i umiejętności, przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa pracy w sieci, powinien przeprowadzić przykładowe zajęcia dla swoich kolegów i koleżanek, skorygować ewentualne niedociągnięcia. Należy również dać nauczycielowi odpowiednie narzędzia do pracy z dzieckiem. Nie wolno dzisiaj pod żadnym pozorem rzucić nauczyciela na głęboką wodę. Takie podejście do zajęć komputerowych spowoduje zmarnowanie czasu i wyrządzi uczniowi bardzo wiele złego. Każdy nauczyciel edukacji wczesnoszkolnej musi odpowiedzieć sobie na pytanie, czy jest w stanie prowadzić takie zajęcia?

W całym cyklu I etapu edukacyjnego na zajęcia komputerowe przeznaczono 95 godz. dydaktycznych, co przekłada się na 1 godzinę dydaktyczną tygodniowo w każdym roku nauki. Należy pamiętać o bardzo ważnym elemencie, a mianowicie treści nauczania powinny narastać i rozszerzać się w układzie spiralnym, należy wcześniej nauczane treści i umiejętności powtarzać i stopniowo je rozszerzać. Należy uważać, aby nie zniechęcić ucznia (dziecka) do pracy z komputerem. Pamiętajmy, że na tym etapie kształcenia uczymy przez zabawę. TIK ma być wspomaganiem edukacji, pomóc uczniowi w rozwijaniu jego zdolności i umiejętności.

Tematem niniejszego rozważania są szanse i zagrożenia związane z zajęciami komputerowymi. Niewątpliwie wprowadzenie zajęć komputerowych do edukacji wczesnoszkolnej spowoduje, że uczniowie od samego początku swojej przygody ze szkoła nauczą się prawidłowego posługiwanie się TIK. Nie będzie to korzystanie po omacku, tylko uczeń zostanie od samego początku prowadzony po świecie komputeryzacji w sposób prawidłowy i dostosowany do jego możliwości intelektualnych.

Zagrożeniem, jakie się kryje w tych zajęciach jest sprowadzenie tych zajęć do tradycyjnej lekcji informatyki. Źle przygotowani nauczyciele wyrządzą więcej złego niż dobrego.

Poniżej przedstawiam propozycje programów dydaktycznych do ściągnięcia z Internetu, do wykorzystania na zajęciach komputerowych w klasach 1-3 szkoły podstawowej i wyższych szczeblach edukacji:

Przykładowe oprogramowanie freeware do wykorzystania na zajęciach komputerowych w edukacji wczesnoszkolnej

Jeżeli twórca opisał program wyłącznie jako freeware, spokojnie można go wszędzie instalować, zaś często spotykamy zwrot: free for home users oznacza – „darmowy tylko do użytku domowego”.

1. „2+2 gry matematyczne dla dzieci” – M. Andrusiak; http://www.matematykadladzieci.pl

Program obejmuje podstawowe zagadnienia matematyczne: liczenie, dodawanie, odejmowanie, porównywanie liczb, mnożenie oraz dzielenie w zakresie od 0 do 100. Do dyspozycji mamy około 60 różnych ćwiczeń.

2. „Matematyka na wesoło” – A. i K. Tokarczyk; http://www.polska.superhost.pl/indexg.htm Aplikacja obejmuje wyłącznie mnożenie w zakresie od 0 do 100. Z programu można korzystać przez przeglądarkę internetową, nie pobierając żadnych plików na dysk twardy komputera.

3. „Tabliczka mnożenia” – J. Biernat; http://www.spektrus.republika.pl/programy.htm Prosty program ułatwiający naukę tabliczki mnożenia w zakresie od 0 do 100. Zadaniem ucznia jest wpisanie poprawnego iloczynu i klikniecie klawisza ENTER dla potwierdzenia dokonanej operacji.

4. „Matematyka 1+2” – W. Salamon; http://www.wsalamon.republika.pl/edukacja.htm „Matematyka 1” traktuje o liczbach naturalnych, przybliżając pojęcia związane z tym zbiorem liczbowym. „Matematyka 2” zajmuje się liczbami rzeczywistymi.

5. „Matematyka 4” – W. Salamon; http://www.wsalamon.republika.pl/edukacja.htm Program przeznaczony dla uczniów klasy IV. Składa się z 6 modułów (rachunek pamięciowy, system rzymski, podzielność, ułamki zwykłe, pola figur, dodatki).

6. „Geometria” – W. Salamon; http://www.wsalamon.republika.pl/edukacja.htm Możliwość obejrzenia figur przestrzennych. Istnieje możliwość przenoszenia figur do innych programów. To wersja demo, pełna kosztuje około 80 zł.

7. „Kolorowanka” Aionel; http://www.programyaionela.republika.pl/kolorow.htm lub „Kolorki” - W. Salamon; http://www.wsalamon.republika.pl/edukacja.htm Programy służą do kolorowania gotowych obrazków. Programy powinny być pierwszymi, z którymi zetknie się uczeń mający po raz pierwszy kontakt z komputerem. Łączą w sobie przyjemność korzystania z komputera z prostota obsługi programu. To jest abecadło korzystania z każdego programu komputerowego.

8. „Kalkulator” – J. Znamirowski; http://www.hexelon.com/kalkulator Istnieje możliwość przełączania między oknami do prowadzenia odrębnych obliczeń, przelicznik walut, jednostek miar, cztery systemy obliczeń (dwójkowy, ósemkowy, dziesiętny, szesnastkowy); ma wbudowane funkcje trygonometryczne, logarytmiczne, hiperboliczne, logiczne plus możliwość dodania własnych. Warto z witryny Hexelon pobrać program „Tabliczka mnożenia” który jest spolszczony i znakomicie nadaje się jako narzędzie do sprawdzania wiedzy ucznia.

9. „Matematica 2002” – B. Waleska; http://www.idg.pl Celem stosowania programu jest wizualizacja i przeglądanie trójwymiarowych modeli brył przestrzennych. Można projektować własne bryły.

10. „Kea Coloring Book” – Keasoftware; http://www.keasoftware.com/coloring.index.php Prawdziwa perełka graficzna. Program powinien zostać zainstalowany przez administratora pracowni komputerowej. Nie posiada polskiej wersji językowej, ale jest bardzo intuicyjny.

11. „Tux Paint” – New Breed Software; http://www.tuxpaint.org Rewelacyjny program graficzny typu open source. Do instalacji należy pobrać dwa pliki: „Tux Paint” – instalujemy jako pierwszy i „Tux Paint Stamps” – instalujemy po konfiguracji właściwego programu. Obsługa intuicyjna. Program przeznaczony dla uczniów, którzy dobrze posługują się myszką i potrafią dostrzec związki pomiędzy wybraniem jakiejś opcji a skutkami, jakie to wywołuje oraz zależności między ruchem myszki a efektem związanym z rysowanym przedmiotem. Uczniowie powinni umieć czytać.

12. Program do nauki fizyki; http://home.agh.edu.pl/~kakol/efizyka_pl.htm Witryna prowadzona przez autorytet w dziedzinie fizyki, korzystanie z niej i jej programów jest bezpłatne, a zatem uczeń otrzyma fachową wiedzę, a nauczyciel wartościowe i proste w obsłudze pomoce dydaktyczne. Z witryny można pobrać symulacje komputerowe takich zjawisk jak: ruch jednostajnie zmienny, zderzenia sprężyste w dwóch wymiarach, efekt Dopplera, rozpad promieniotwórczy, interferencja światła, elektrostatyka.